correct ingenomen medicatie kan leiden tot verminderde werkzaamheid en/of gastro-intestinale bijwerkingen. Tot slot komt osteoporose vooral voor bij ouderen die vaak gepolymediceerd zijn en/of vaker geheugenproblemen of functionele of cognitieve stoornissen vertonen. Deze factoren beïnvloeden eveneens de therapietrouw. Naast deze factoren eigen aan osteoporose en de behandeling ervan, kunnen ook andere reeds genoemde factoren een impact hebben op de therapietrouw en de ‘persistence’. Eerste en tweede afleveringen Reeds vanaf de opstart van de behandeling kan therapietrouw aangemoedigd worden door de patiënt de noodzakelijke informatie te verstrekken voor een volledig begrip van zijn behandeling en behandelingsplan. Deze informatie kan meer of minder uitgebreid zijn afhankelijk van de voorgeschreven geneesmiddelen en de voorkennis van de patiënt. Het is daarom noodzakelijk om de informatie te prioriteren en de hoeveelheid aan te passen aan de kennis en de deskundigheid van de patiënt. Bij een eerste aflevering beperkt men zich beter tot de meest belangrijke informatie en verstrekt men de aanvullende informatie bij de tweede aflevering. Zo vermijdt men de patiënt te overladen met teveel informatie die hij niet kan verwerken. Om de therapietrouw te bevorderen is het nodig de patiënt te informeren over zijn aandoening en de rol van de voorgeschreven medicatie, met inbegrip van calcium en vitamine D (zie Tabel 3). In de behandeling van osteoporose in het bijzonder, zijn ongebruikelijke toedieningsschema’s (wekelijkse, maandelijkse, trimestriële, halfjaarlijkse, jaarlijkse) niet zeldzaam (zie Tabel 2). Daarom is het belangrijk dat de patiënt de instructies m.b.t. de dosering goed begrijpt. De innamemodaliteiten, vooral van bisfosfonaten en calcium vragen tevens bijzondere aandacht, om interacties en bijwerkingen te vermijden. Zij kunnen immers de werkzaamheid van de behandeling, en in zekere mate ook de therapietrouw en de continuïteit van de behandeling, in het gedrang brengen. Daarnaast moet de patiënt ook uitleg krijgen over de doelstellingen, voordelen en behandelingsduur, over de belangrijkste bijwerkingen (de meest voorkomende en de meest ernstige), maar vooral ook over de te nemen maatregelen bij optreden of ter voorkoming van bijwerkingen. De aanvang van de behandeling is tevens het uitgelezen moment om de patiënt in te lichten over het belang van een goede therapietrouw en therapeutische ‘persistence’, zelfs in afwezigheid van symptomen en/of merkbare resultaten. Het kan in dit verband al zinvol zijn om samen met hem na te gaan hoe de innamemomenten in het dagelijkse leven kunnen ingepast worden en wat hij moet doen wanneer hij zijn medicatie vergeet in te nemen. Bovendien kan zelfmanagement bij osteoporose bevorderd worden door de patiënt te verduidelijken welke hygiëne- en dieetmaatregelen een positieve invloed kunnen hebben op de botmassa (calciumrijke voeding, lichaamsbeweging, blootstelling aan zonlicht, beperkt alcoholgebruik, rookstop...). Het is van cruciaal belang te waken of de patiënt goed begrepen heeft Figuur 2: Medicatie Possession Ratio of medicatiebezitratio wat hij kan en/of moet doen. Geef de patiënt zowel mondelinge als schriftelijke instructies en zeg hem dat u beschikbaar bent om een antwoord te bieden op zijn vragen en bezorgdheden. Herhaalde afleveringen Elk apotheekbezoek vormt een gelegenheid om de patiënt te bevragen over het naleven van zijn behandeling en de eventuele problemen die hij hierbij ondervindt. Niet alleen regelmatige inname is belangrijk, maar ook de ‘persistence’ of de continuïteit van het gebruik van zowel antiosteoporosegeneesmiddelen Aantal afgeleverde doses/dagelijkse dosis MPR = ------------------------------------------------------------------------------------------- x 100 Aantal dagen Farmaceutisch Tijdschrift voor België – 95ste jaargang n 8 r. 3 - september 2015 als van calcium en vitamine D. Men kan de therapietrouw gedurende een bepaalde periode beoordelen aan de hand van de medicatiehistoriek van de patiënt via de MPR (Medication Possession Ratio of medicatie-bezit-ratio), hetzij het aantal afgeleverde doses gedeeld door het aantal dagen gedurende deze periode, rekening houdend met de dosering (zie Figuur 2). Over het algemeen wordt een patiënt wat medicatieinname betreft als therapietrouw beschouwd bij een MPR van ≥ 80%. Deze meting is slechts indicatief; de aflevering van een verpakking impliceert niet noodzakelijk dat het geneesmiddel is genomen noch dat het correct is ingenomen. Verschillende studies hebben aangetoond dat een goede therapietrouw bij osteoporose (gedefinieerd als een MPR van > 80%) geassocieerd is aan een significante vermindering van het fractuurrisico. Zo blijkt ook uit een Canadese studie dat een goede therapietrouw aan bisfosfonaten geassocieerd is met 18,7% minder fracturen dan bij een Praktijk
Farmaceutisch_Tijdschrift_van_Belgie_nr_3_september
To see the actual publication please follow the link above