Nieuws

Zelftests: evoluties integreren in onze praktijk

Gepubliceerd op 7/02/2017

Zelftests zetten voet aan wal in België, dat is een evolutie die niet meer teruggedraaid kan worden, of we het toegeven of niet. Die tendens zal nog sterker worden in de toekomst door steeds performantere toepassingen van mHealth die eraan zitten te komen. De intrede van de zwangerschapstest – ook een zelftest – heeft destijds ook een zeer negatieve reactie ontlokt aan het medische korps. Wie zou daar vandaag nog durven op terugkomen? Zouden we niet beter nagaan hoe we die evoluties het beste integreren in onze professionele praktijk, in plaats van ze te negeren of ze tevergeefs te proberen tegengaan?

Zelftests worden thuis uitgevoerd door de patiënt zelf (conform hun wettelijke definitie). Ze gebruiken grotendeels immunochromatografische technieken die erg gevoelig en zeer specifiek zijn, en betrouwbaarheid garanderen. Hun resultaten zijn echter slechts een indicatie, nooit een diagnose. Is het een onwettige uitoefening van de geneeskunde wanneer je een persoon die een zelftest heeft uitgevoerd, doorverwijst naar zijn arts? Op basis van welke tastbare gegevens kan worden bevestigd dat die praktijk een explosie van de zorgkosten zal teweegbrengen? De beslissing om verder onderzoek te verrichten en bijkomende testen te doen is afhankelijk van de anamnese van de arts (met of zonder zelftest, overigens).

Mogen we daarentegen niet stellen dat een vroegtijdige oriëntatie juist zal bijdragen aan een snellere, en dus minder zware, behandeling dan bij een laattijdige diagnose? En dat de mogelijke kostenbesparing ongetwijfeld veel belangrijker zal zijn?

In Frankrijk, waar de HIV-zelftest vrij verkrijgbaar is in de apotheek sinds september 2015, blijkt uit een studie dat 40% van de personen die een zelftest hebben uitgevoerd, verklaarde dat het om een eerste screening ging. Van die "nieuwkomers" bevestigde 55% dat ze niet naar een screeningcentrum zouden gegaan zijn als de zelftest niet beschikbaar zou zijn geweest in de apotheek. En de 60% die wel al eerder een test had uitgevoerd, had dat gemiddeld drie en een half jaar geleden voor het laatst gedaan (preventionsida.org).

De apothekers concentreren hun activiteiten op het goed gebruik van geneesmiddelen, dat klopt, maar de officina is ook het gezondheidscentrum dat het meest toegankelijk is voor de bevolking. Iedere dag stapt een half miljoen mensen een apotheek binnen in België. Twee derde van die mensen bespreekt er gezondheidsklachten die ze als "minder ernstig" beoordelen. De apotheek is al lang een oriëntatiecentrum voor de bevolking. Dat fenomeen wordt vaak onderschat omdat de apothekers dat niet op formele wijze doen. De ontwikkeling van een gestandaardiseerd farmaceutisch dossier en specifieke vorming zouden dat moeten verhelpen.

Zou het beter zijn dat de zelftests worden "verkocht" op grote schaal of buiten de apotheek om minder protest te kennen? Is het probleem de zelftest of de apotheker?

Die nieuwe hulpmiddelen voor vroegtijdige detectie zullen pas hun toegevoegde waarde aantonen als de aflevering ervan binnen de juiste omkadering gebeurt. De doelgroepen moeten duidelijk worden gedefinieerd. Moet een zelftest voor de opsporing van hemoglobine in de ontlasting afgeleverd worden aan een persoon van 30 jaar die erom vraagt? Moet een persoon met een familiale voorgeschiedenis van darmkanker opgevolgd worden met een zelftest? Moet een persoon die een dag geleden risicovolle betrekkingen heeft gehad, een HIV-zelftest krijgen? Nee, nee en nog eens nee!

De resultaten van een zelftest zijn pas betrouwbaar wanneer men minutieus de gebruiks-aanwijzingen volgt. Die moeten correct worden uitgelegd! De apotheker beschikt duidelijk over de vereiste competenties om dat te doen.

En ten laatste, welke stappen moeten ondernomen worden in functie van het resultaat? Wat zal een persoon doen die thuis alleen is en geconfronteerd wordt met het resultaat van een zelftest? Is het niet beter om die persoon vooraf van een maximum aan informatie te voorzien en uit te leggen welke stappen gezet moeten worden in functie van het resultaat?

De zelftests stellen geen diagnose, ze laten enkel toe om bij duidelijk afgebakende doelgroepen de noodzaak tot een medische consultatie aan te tonen. Het is een nieuw fenomeen en het is duidelijk dat de aflevering ervan goed moet worden begeleid. Daarom staat er dan ook in gans België vorming gepland voor de apothekers.

De nieuwe hulpmiddelen waarover de patiënt nu beschikt, moeten artsen en apothekers niet lijnrecht tegenover elkaar plaatsen, maar ze juist helpen om beter samen te werken. Het is meer dan ooit tijd om onze respectievelijke praktijken te integreren en de eerstelijn te versterken. In de plaats van onze beroepen tegenover elkaar te plaatsen, gaan we beter op zoek om de convergentiezones af te bakenen. En zoeken we beter samen hoe we de evoluties optimaal in onze praktijk kunnen delen en integreren, in het belang van de bevolking.

Alain Chaspierre, Ondervoorzitter APB

  • © Copyright 2024
  • Algemene Pharmaceutische Bond
  • All rights reserved
  • Disclaimer