1. De patiënt centraal: beantwoorden aan de verwachtingen van de burger
De verwachtingen van de burger, of die nu al patiënt is of niet, evolueren net als de maatschappij waarin die burger/patiënt leeft. Gezondheid en welzijn nemen een steeds prominentere rol in en zowel de kwaliteit van de dienstverlening (zorg) als het streven naar meer levenskwaliteit, komen volop centraal te staan.
Het apotheekkanaal biedt niet enkel kwaliteitsgaranties bij de aangeboden dienstverlening, maar staat ook garant voor kwaliteitsvolle geneesmiddelen, gezondheidsproducten, magistrale bereidingen en bijbehorend advies.
De ‘patient journey’ in de zorg kan bovendien vereenvoudigd worden via de apotheken en apothekers, die nieuwe diensten en een betere (fysieke en financiële) toegang tot zorg en gezondheidsproducten kunnen bieden.
De beschikbaarheid en toegankelijkheid tot (essentiële) geneesmiddelen komen echter meer en meer onder druk te staan door verschillende internationale tendensen bij de productie en distributie van geneesmiddelen, door verschillende prijs- en terugbetalingsmechanismen in de Europese lidstaten en door een aantal – meestal zeer dure – (wees)geneesmiddelen te beperken tot de ziekenhuisomgeving.
Concrete maatregelen en beleidsopties:
FEDERAAL
De eerstelijnszorg versterken en uitbreiden via de apotheken, door optimaal gebruik te maken van de nabijheid, toegankelijkheid, goede geografische spreiding en efficiëntie van het apothekersnetwerk en de kwaliteit, de opleiding en het aanpassingsvermogen van de officina-apothekers.
Bestaande oplossingen optimaliseren en verdere initiatieven nemen om de onbeschikbaarheid van geneesmiddelen te voorkomen en de impact voor patiënten en zorgverleners zo veel mogelijk te beperken. Deze problematiek vraagt om een verdere multifactoriële en progressieve aanpak.
Oplossingen uitwerken om de impact van gecontingenteerde geneesmiddelen op patiënt en zorgverlener zo veel mogelijk te beperken.
De toegang tot specifieke geneesmiddelen, medische hulpmiddelen en andere gezondheidsproducten en -diensten, die nu beperkt zijn tot het ziekenhuis (bv. enkel terugbetaald in het ziekenhuismilieu), uitbreiden via de officina-apotheek.
Het behoud van de exclusieve toegang tot ambulante (OTC) geneesmiddelen via vergunde officina-apotheken, zodat de aflevering van een geneesmiddel steeds gepaard gaat met de nodige betrouwbare en kwalitatieve farmaceutische zorg. Zelfzorg met voorschriftvrije medicatie vereist en verdient de begeleiding van een officina-apotheker, die vooral en vooreerst de specifieke gezondheidsklacht en situatie van de patiënt analyseert.
De online verkoop van geneesmiddelen blijft beperkt tot voorschriftvrije medicatie met afdoende garanties inzake veiligheid, kwaliteit van dienstverlening en deontologie in het belang van de brede bevolking en de volksgezondheid. Een ongebreidelde liberalisering en amazonificatie van de geneesmiddelenmarkt kan leiden tot een situatie die nauwelijks controleerbaar is en de bevolking blootstelt aan grote risico’s zoals illegale trafieken en vervalste geneesmiddelen, maar ook aanzet tot overconsumptie en verspilling door een onvoldoende begeleiding van de patiënt en een ontoereikende omkadering van het product.
Promotie van magistrale bereidingen als kwalitatieve oplossing op maat voor (wees)geneesmiddelen, om de toegang tot die geneesmiddelen te verbeteren, om kritieke onbeschikbaarheden op te vangen, enz. (Quick Win)
Het huidige en nieuwe aanbod van zorgdiensten (bv. huisapotheker, GGG Medicatienazicht, …) van de apothekers continu evalueren en in functie daarvan ook evolueren/optimaliseren.
Kwaliteitsbevorderende programma’s (autocontrole magistrale bereidingen, autocontrole geneesmiddelen, mystery shopping, …) en andere vormen van autocontrole (externe audits) verder ontplooien en ondersteunen.
EUROPESE UNIE
De individuele soevereiniteit van de Lidstaten bij de organisatie van de volksgezondheid waarborgen, en dit vanuit een zorgperspectief dat rekening houdt met verschillen in geografie en demografie.
De ontwikkelingen naar meer eHealth, mHealth, artificiële intelligentie en automatisatieprocessen binnen de gezondheidszorg stimuleren en de belangrijke (nieuwe) datastromen die zo gegeneerd worden, stroomlijnen. De sector van officina-apotheken verwelkomt hierbij het voorstel van de Europese Commissie tot het opzetten van een European Health Data Space (EHDS) om ‘primary use’ en ‘secondary use’ van gezondheidsdata te reguleren. Dit vraagt wel een goede coördinatie en conformiteit met andere Europese regelgeving (GDPR) en gelijklopende Belgische initiatieven die te allen tijde de confidentialiteit van de gegevens en de vertrouwensrelatie tussen patiënt en zorgverlener2 dienen te verzekeren. Met betrekking tot de implementatie van EHDS vragen we om voldoende tijd te voorzien, de impact op kleine bedrijven en zorgverleners te beperken en/of ook de nodige incentiverende financiering te voorzien.
Implementatie van een New Pharmaceutical Legislation met vooral focus en aandacht voor een gecoördineerde aanpak bij het voorkomen en beter beheersen van onbeschikbare geneesmiddelen op Europees niveau3.
2
PGEU Position Paper on the European Health Data Space, Nov. 2022
Memorandum van APB in het kader van de Europese, federale en regionale verkiezingen in 2024,
oktober 2023