3. Economisch duurzaam model voor de officina-apotheek
In 2010 werd binnen de sector van de openbare officina’s een nieuw vergoedingssysteem ingevoerd, gebaseerd op enerzijds een basishonorarium ter financiering van de (basis) farmaceutische zorg die onlosmakelijk verbonden is met de aflevering van een terugbetaalbaar geneesmiddel en, anderzijds, een economische marge, gebaseerd op de af-fabrieksprijs van een geneesmiddel, die eerder de distributiekost en andere vaste kosten oogt te financieren. Het aandeel van beide pijlers bedraagt ongeveer 80/20.
Hoewel het basishonorarium onafhankelijk is van de verpakkingsgrootte en de prijs van het geneesmiddel, is er nog steeds een (te) sterke link tussen de vergoedingsmassa van de apotheker en het volume aan geneesmiddelen dat voorgeschreven en afgeleverd wordt. Daarnaast stellen we vast dat dit basishonorarium de lading van basis farmaceutische zorg niet meer helemaal dekt, door markt-tendensen in de farmaceutische industrie waarbij steeds grotere verpakkingen met steeds meer verschillende actieve bestanddelen en doseringen (combitherapieën) op de markt worden gebracht. Een vergoeding voor de apotheker(s) afhankelijk van en in correlatie met de therapieduur en het aantal actieve bestanddelen zou in deze correcter zijn. We moeten dus onderzoeken hoe dit vergoedingssysteem in de toekomst kan evolueren om het terug op niveau te brengen.
In de periode 2010-2021 kende de vergoedingsmassa van de apothekers een dalende trend in combinatie met een stijgende inflatie. Deze negatieve groeicurve is de laatste twee jaren (in 2022 en 2023) gestabiliseerd en heeft zelfs een lichte groei gekend. Dit is broodnodig om de apotheeksector de mogelijkheid te bieden om, naast de huidige taken, ook in te zetten op bijkomende nieuwe diensten met toegevoegde waarde voor zowel de patiënt als het gezondheidszorgsysteem.
De reallocatie van efficiëntiewinsten (shared savings) is zeker een piste om te volgen. Zo kunnen we niet om de vaststelling heen dat er nog steeds verspilling en overconsumptie is binnen het geneesmiddelenbudget. Rationeel voorschrijven en systematisch gebruik van goedkope geneesmiddelen kunnen efficiëntiewinsten opleveren.
De sector zet immers reeds meerdere jaren (spontaan) volop in op ’appropiate care’ met speciale aandacht voor de meest kwetsbare burgers/patiënten via de invoering van de huisapotheker, begeleidingsgesprekken goed geneesmiddelengebruik (bv. bij astma, COPD en diabetes), medicatienazicht van gepolymediceerde chronische patiënten, afbouwprogramma’s bij chronisch benzodiazepinegebruik via magistrale bereidingen, sensibilisatiegesprekken ter ondersteuning van vaccinatieprogramma’s (Population Health Management), covidvaccinatie en -testing (laagdrempelig en dichtbij de burger). De apotheeksector kent als enige sector binnen de gezondheidszorg een conventioneringsgraad van 100% en maakt daarbij ook 100% gebruik van de derdebetalersregeling, inclusief de toepassing van de maximumfactuur (MAF).
Naast de vergoedingsmassa voor de aflevering van terugbetaalde geneesmiddelen en terugbetaalde farmaceutische zorgdiensten maakt ook de aflevering van niet-terugbetaalde geneesmiddelen en gezondheidsproducten een essentieel onderdeel uit van de economische leefbaarheid van een apotheek. Deze verschillende bronnen van inkomsten laten de apotheek toe om zorg van hoge kwaliteit aan te bieden dicht bij de burger/patiënt. De kracht van de apotheek ligt immers ook in het bereiken en begeleiden van gezonde burgers met als doelstelling hen zo lang mogelijk gezond te houden. Het geheel van inkomsten moet de nodige ruimte en stabiliteit bieden voor fundamenteel aanvullende dimensies: preventie, advies, informatieverstrekking, goed en rationeel geneesmiddelengebruik, interdisciplinariteit, de sociale rol van de apotheker, …
Het is dan ook van het grootste belang dat de officina-apotheker kan opereren in een economisch duurzaam model, om zo ook verspilling van overheidsbudgetten tegen te gaan.
Concrete maatregelen en beleidsopties:
FEDERAAL
Een partiële begrotingsdoelstelling voor de vergoeding van officina-apothekers vastleggen, zodat de Overeenkomstencommissie Apothekers-Verzekeringsinstellingen (OCA) in de schoot van het RIZIV haar verantwoordelijkheid kan nemen voor het beheer van budget “farmaceutische specialiteiten”.
Verdere stappen zetten richting bijkomende evoluties in het vergoedingssysteem van de officina-apothekers voor de financiering en verdere ontwikkeling van voortgezette farmaceutische zorg en diensten met toegevoegde waarde, en dit met behoud van de bestaande vergoedingsmassa en het aflevercircuit van geneesmiddelen via de officina-apotheek. De sector wenst hierbij minder afhankelijk te zijn van het volume aan geneesmiddelen en verder in te zetten op appropriate care, shared savings en nieuwere vormen van vergoedingsmechanismen zoals die ook al bestaan voor de financiering van de huisapotheker.
Binnen de groeinorm in de gezondheidszorg voldoende budget vrijwaren voor nieuwe initiatieven en diensten. Nieuwe zorgdiensten ontwikkelen vraagt om investeringen op basis van nieuw vrijgemaakte budgetten, bv. uit de groeinorm.
Een economisch duurzame apotheeksector die financiële stabiliteit biedt en de apothekers toelaat hun volwaardige rol als eerstelijnszorgverlener te vervullen.
De attractiviteit van de verschillende zorgberoepen verhogen met aandacht voor een goede ‘work-life balance’, het wegwerken van reglementaire barrières (administratieve vereenvoudiging) en een voldoende hoge instroom aan apothekers en apotheekmedewerkers.
Systematisch gebruik van goedkope geneesmiddelen bevorderen, onder meer door het voorschrift op stofnaam te veralgemenen en het gebruik van biosimilaire geneesmiddelen te promoten. (Quick Win).
Memorandum van APB in het kader van de Europese, federale en regionale verkiezingen in 2024,
oktober 2023