we dat het geneesmiddel afwezig is
in situaties waarin het logisch gezien
zou moeten verschijnen, bijv. na een
consultatie of een medisch bezoek,
tijdens het verlenen van spoedeisende
zorg of bij een ziekenhuisopname,
en waarbij sprake is van klinische
symptomen waarvan de ernst volgens
het scenario een behandeling zou
rechtvaardigen. Elke interactie werd
door de twee betrokken onderzoekers
gezamenlijk geanalyseerd en
gedocumenteerd op een verzamelblad
(Figuur 1). Eventuele discrepanties
werden bij consensus weggewerkt.
Kuifje en de Alfa-kunst, een onafgewerkt
postuum album. De albums afgeleid
van films (bv. Kuifje en het geheim van
het Gulden Vlies) of tekenfilms (bv.
Kuifje en het Haaienmeer) werden niet in
aanmerking genomen.
Ten minste twee onderzoekers lazen
elk album onafhankelijk van elkaar. Alle
expliciete en impliciete interacties tussen
een geneesmiddel, waaronder een nietgeïdentificeerd
geneesmiddel, en een
personage van Kuifje werden tijdens
het lezen systematisch en prospectief
geïnventariseerd. Met ‘impliciet’ bedoelen
Farmaceutisch Tijdschrift voor België – 99ste jaargang nr. 1 - maart 2019 37
1. Inleiding
Tussen 1930 en 1986 verschenen er
meer dan 70 miljoen exemplaren van
de avonturen van Kuifje en werden ze
in bijna alle talen vertaald. De strips
weerspiegelen op alle vlakken de
dromen en ambities van de 20e eeuw.
Het zijn fantastische reisverhalen, die
onze nieuwsgierigheid prikkelen naar de
wereld, het avontuur en de ontdekking.
Hergé laat ons, naar de formule van
Michel Serres, lachen, nadenken,
uitvinden 1. Hergé heeft oog voor
detail, en de grafische en verhalende
kwaliteiten van zijn strips dragen bij
aan onze verbeeldingskracht en ons
verlangen om te weten, waardoor Kuifje,
zoals Claude Lévi-Strauss het verwoordt,
het meest indrukwekkende stripverhaal
ter wereld is 2.
Enkele studies besteden aandacht
aan de precisie of, integendeel, aan de
onwaarschijnlijkheden van de details
van bepaalde wetenschappelijke
aspecten in de Kuifje-strips 3,4. Ook
de plaats van gezondheidsproblemen
werd al onderzocht, nl. traumatische
pathologie, verslavingen en psychische
stoornissen 5-9.
Geneesmiddelen werden als
dusdanig in de Kuifje-strips nog niet
bestudeerd, op een korte nota na
verschenen in het “Revue d’Histoire
de la Pharmacie” Tijdschrift voor de
Geschiedenis van de Farmacie in 2005,
waarin enkele medicijnen, drugs en
toxische stoffen worden besproken
waarmee de personages van Kuifje
te maken krijgen 10. Een proefschrift
uit 2014 maakte een vrij uitgebreide
inventaris van de geneesmiddelen en
geneeskrachtige planten die in de strips
in beeld worden gebracht 11, maar
zonder verdere analyse.
Het doel van deze studie is om de
verschillende reële (expliciete) of
impliciete interacties te typeren tussen
het geneesmiddel en de personages van
Kuifje en om de aard ervan te bespreken.
2. Materiaal en methoden
Deze studie includeerde de 24 strips van
Kuifje van de hand van Hergé, inclusief
Figuur 1: Verzamelblad
Onderzoek